Το Νέο Βάρος

 
  Τέλη Νοεμβρίου,η δικτατορία του Νοτιά επιβάλλει αλλεπάλληλα κρυολογήματα . Απ' το παράθυρο μου, ζαλισμένος απ' τα παναντόλ, χαζεύω, σαν σε παραίσθηση, τις κυρίες με τ' άσπρα σκουφιά που επιμένουν (!), μετά απ' όλα αυτά, να κάνουν τις απλωτές τους στα , υπερκινητικά και ολίγον μολυσμένα, νερά της Χαλκίδας. Θα θελα πολύ να ξέρω τι λένε, την ώρα των καθημερινών υδάτινων χορογραφιών τους...
 Εμείς εδώ θα μιλήσουμε πάλι για το "Χυλό ή την Ελευθερία" , κυρίως γι' αυτά που συμβολίζονται πίσω απ΄αυτό το αυθαίρετο κι ασαφές δίλημμα. Στη πραγματικότητα, δεν πρόκειται καν για δίλημμα, αλλά για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Αν  πάρουμε, για παράδειγμα, το όνομα "Μίκης Θεοδωράκης" ως έννοια, όχι ως πρόσωπο, θα δούμε ότι γύρω απ' το όνομα αυτό, κρύβονται  , όχι μόνο, δυνάμεις απελευθερωτικές, αλλά και δυνάμεις αντιδημιουργικές, που διαιωνίζουν την ύπαρξη του "χυλού". Για το τελευταίο, φυσικά και δεν ευθύνεται  τόσο ο ίδιος ο Θεοδωράκης , η ανήσυχη φύση του άλλωστε , ακόμα και τώρα,  διαλύει κάθε μικροπρεπή προσπάθεια να του φορεθεί μια ή περισσότερες ταμπέλες , όσο η ίδια η  μάζα  που επιμένει να  καθρεφτίζεται σε κατεστραμμένα είδωλα  , για να ικανοποιήσει κυρίως δικές της, άγνωστες σε μας, ανάγκες. Άνθρωποι καθεστωτικοί με προγούλια, προσπαθούν να μας πείσουν ακόμα για τον ¨"προοδευτισμό"  τους, παίζουν σαν γερασμένα παιδιά με το "Μίκη" που τους βολεύει,  συντηρώντας  μια μεγάλη παρεξήγηση που κρατάει από την εποχή της μεταπολίτευσης. Αλλά και η δική μας γενιά , οι τριανταπεντάρηδες , εκτός απ' τις ριπές κυνισμού που κάθε τόσο εξαπολύει, τι κάνει για αυτό;  Μήπως συνεχίζουμε κι εμείς όπως οι προηγούμενοι; Μήπως θα γεράσουμε παρακολουθώντας τις ζωές των άλλων, όχι με τη συστολή του πράκτορα της Στάζι, στην ομώνυμη ταινία, αλλά με τον "νόμιμο", απροκάλυπτο τρόπο που επιτάσσει η μόδα της μετά-Ζάκερμπεργκ εποχής.  Μήπως  εμείς είμαστε ο "χυλός";

  Φοβάμαι ότι ξαναγράφουμε συνθήματα χωρίς να το καταλαβαίνουμε.  Υπάρχει παντού  μια ναρκισσιστική τάση για  ιντερνετικά "κατηγορώ" , που δεν  βοηθούν καθόλου τους αληθινά απελπισμένους.Ούτε μια λέξη για ενδοσκόπηση, ούτε μια μικρή στιγμή περισυλλογής, μόνο τσιτάτα, απ' τη μια και  λόγια βουρκωμένα, δήθεν ,εξομολογητικά, απ' την άλλη. Διαλέξαμε, κι εμείς, την πιο απλοϊκή, τη πιο "εύκολη " πλευρά της "ελευθερίας".  Ένα, επιτηδευμένα, αύθαδες κομμάτι "ελληνικού χιπ χοπ",  ένα, όλο αυταρέσκεια, ιστολόγιο, δεν βοηθάει στο να κερδηθεί περισσότερη "ελευθερία" ,απ' όση θα κέρδιζε  η προκλητική συμπεριφορά ενός εκσυγχρονισμένου σκυλά με τις σαμπάνιες και τα πούρα, την "ένδοξη" μακρινή  εποχή του "σημιτισμού". Η ελευθερία δεν είναι σημαία, ούτε στυλ, είναι προσωπική διαδικασία του καθενός μας. Απαιτεί, μικρές και επίμονες πράξεις, καθημερινά, που συχνά, για να εκκολαφθούν χρειάζονται και τη σιωπή. Εάν δεν αναλάβουμε το δικό μας, το νέο μας βάρος, δεν θα είμαστε ικανοί να μετατρέψουμε κανένα γκρίζο αντιπαθητικό πράγμα, καινούργιο ή παλιό, σε όχημα ελευθερίας προς άγνωστες κατευθύνσεις.  Μόνο έτσι γίνεται η σκληρή απροσπέλαστη φόρμα, υλικό εύπλαστο, μόνο έτσι μετατρέπεται ο Χυλός σε Ελευθερία.

Πένθιμα για την Περίσταση.

«Ο Θρίαμβος Του Θανάτου» είναι μια επιβλητική ελαιογραφία του Pieter Bruegel , οπού απεικονίζεται ή υπονοείται  ο Θάνατος σε όλες του τις εκφάνσεις. Βλέπουμε ένα τοπίο που έχει ισοπεδωθεί από το Σκοτεινό Εκδικητή Με Το Δρεπάνι, έναν τόπο καμένο όπου κανένας δεν έχει ,έστω λίγο, την ψευδαίσθηση ότι θα γεννηθεί κάτι  νέο από τις στάχτες του. Έτσι περίπου θα έπρεπε να μοιάζει η Ελλάδα στις μέρες μας, εάν βασιζόμασταν αποκλειστικά στους διάφορους «σκοτεινούς» αναλυτές της ΚΡΙΣΗΣ.

Η πραγματικότης βέβαια δεν είναι ακριβώς αυτή. Δεν είναι νύχτα βαθειά, είναι ένα μελαγχολικό σούρουπο. Είναι οι ώρα, δηλαδή, που οι «σκοτεινιασμένοι» πλέον  συμπατριώτες, αφού, μετά από κόπους και θυσίες, έπεισαν τους άλλους, με πρώτους τους Αλβανούς, ότι δεν θα γίνουν Έλληνες ποτέ, κάθονται εθνικά ακραιφνείς, και ξεχνιούνται με εκπομπές παρα-μαγειρικής οπού τιμωροί-μάγειρες εκδικούνται κάθιδρους  μαθητευόμενους  υπό το βλέμμα μιας σεληνιασμένης παρουσιάστριας και με κάτι σαν  Βάγκνερ  για υπόκρουση .

Μπροστά σε virtual Σπιναλόγκες και με άλλα «πένθιμα» για την περίσταση, αναστενάζει, πλέον ο Έλληνας, κι ευχαριστεί τον Θεό που δεν είναι, ακόμα τουλάχιστον, λεπρός ή νεκρός ή και τα δύο.

.το έργο του Pieter Bruegel "Triumph of Death" είναι από την ιστοσελίδα www.ibiblio.org.

.σε λίγες μέρες θα υπάρξει η συνέχεια του "Χυλός ή Ελευθερία".

.το Razblog επιθυμεί από εδώ και πέρα να συνεχίσει με κείμενα που θα μιλάνε για ένα νέο φως,  ένα φως που άλλωστε δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει.

Χυλός ή Ελευθερία;

Ας δεχτούμε ότι είναι αδύνατο ν’ ακούμε μουσική χωρίς να ενεργοποιούμε τα συναισθήματα μας. Ειδικά σ’ αυτόν εδώ τον τόπο ,όπου σχεδόν τα πάντα πηγάζουν ή κατευθύνονται προς το θυμικό, «ποιητικά» τσιτάτα εκτοξεύονται με μεγάλη ευκολία και σε κάθε περίσταση: από τους πολιτικούς λόγους μέχρι και τις τηλεοπτικές εξομολόγους της μεσημεριανής ζώνης. Σε μια χώρα, λοιπόν, που υπάρχει πλεονασμός συναισθημάτων, το να μιλάμε για τα πράγματα με ψυχραιμία και λογική , αποτελεί πρόκληση και στόχο ζωής.
Μεγάλωσα, όταν είχαν κοπάσει κάπως οι καπνοί αυτού που όλοι λέμε «μεταπολίτευση». Για την ακρίβεια , όλοι εμείς οι γεννηθέντες γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ’70, ζήσαμε τους απόηχους της , στην πιο σαχλή, στην εκχυδαϊσμένη της εκδοχή. Πιο ειδικά, για να περιοριστούμε στο χώρο της μουσικής, περίπου στις αρχές του ογδόντα, ενώ από τη μία ,υπήρχε μια αυθόρμητη και ελεύθερη κίνηση νέων, τότε, τραγουδοποιών που προσέθετε ένα «νέο μυστήριο» στο χώρο, και που άνθιζε όταν εμείς ήμασταν μπόμπιρες, από την άλλη υπήρχε μια συνεχής και διογκωμένη προβολή , των πρωταγωνιστών του ’60 και του ’70, που καταπίεζε ότι καινούργιο πήγαινε να γεννηθεί, εκτός φυσικά από το κραταιό ,ειδικά τότε, σκυλάδικο. Θα μου πείτε, είναι φυσικό για μια κοινωνία όπως η ελληνική, μετά από τόσα δεινά και τόσες στερήσεις, να αφεθεί λίγο , και να απολαύσει τους καρπούς που έσπειρε, υπό δύσκολες, μάλιστα, συνθήκες, αλλά, κι αυτό απ’ την άλλη, πολύ φοβάμαι, ότι γέννησε παρεξηγήσεις, που, δυστυχώς, ισχύουν, μέχρι τις μέρες μας.
Ο γενικός εφησυχασμός πηγάζει , λοιπόν, από τότε, και , εν μέρει, οδήγησε κι αυτός, στη σημερινή οριακή κατάσταση. Ενώ οι περισσότεροι, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το έπαιζαν «ποιητές», τώρα όλα ξαφνικά ερμηνεύονται με δυσοίωνες στατιστικές και με αναλύσεις που η αλήθεια τους είναι βαριά σαν σίδερο. Αλλά ας επιστρέψουμε στη μουσική.
Δεν θ’ αρχίσω, τώρα, να γράφω διάφορα βαρετά, ότι η ποιοτική μουσική πέθανε κι ότι η τηλεόραση φταίει κλπ κλπ. Κανένας δεν έχει το δικαίωμα, να βάζει τέλος σε πράγματα που δεν τελειώνουν, να κηδεύει πράγματα που δεν πεθαίνουν ποτέ στ’ αλήθεια. Είναι όλα εκεί έξω και είναι προσωπική υπόθεση του καθενός , το πόσο θ’ αγαπήσει τη μουσική του Χατζιδάκι, και πότε και με ποιόν τρόπο θ’ αρχίσει ν’ ακούει τα τραγούδια του Τσιτσάνη. Έχω την εντύπωση , ότι η γενιά, στην οποία ανήκω, έχει ακούσει περισσότερο ελληνικό τραγούδι απ’ ότι η ίδια παραδέχεται. Δεν το λέμε όμως, παραέξω, γιατί η σχέση μας είναι γεμάτη από μικρές πληγές: Καθώς μεγαλώναμε η κατάσταση , στο ελληνικό μουσικό τοπίο έπαψε να έχει πλάκα, η χαζοποπ, έχασε τη όποια εφηβική τσαχπινιά της, σοβάρεψε κι έγινε σαλονάτη κι άρχισε μάλιστα ν’ αποφασίζει αυτή για το τι είναι καλό και τι είναι κακό . Το ίδιο και το σκυλάδικο, έχασε την ατμόσφαιρα εθνικής οδού, την σκοτεινιά του και τις αιχμές του, τα φτιάξε με τη χαζοποπ κι έγινε νόμιμο και κατοικίδιο, δηλαδή κατεστημένο. Στη συνέχεια παντρεύτηκαν και έκαναν παιδάκι, ημιμαθές και κακομαθημένο, και το ονόμασαν λαϊκοποπ.
Το λεγόμενο «ποιοτικό» τραγούδι , υιοθέτησε μια στάση αμυντική που μετατράπηκε σιγά σιγά σε στάση αλαζονική, αφού ρούφηξε τους όποιους ζωντανούς κι αυθεντικούς χυμούς υπήρχαν στο ρεμπέτικο και στο λαϊκό τραγούδι, κάθισε μοναχό του, κι άρχισε ν’ ανακυκλώνει τις ίδιες φόρμες και σχήματα, μέχρι που στο τέλος ξεράθηκε. Παράλληλα έχασε σταδιακά το χιούμορ του, αλλά και το λεπτό του αισθητήριο, κι έγινε μονόπλευρο και καταπιεστικό. Και όλο «αγιογραφίες». Πως είναι δυνατόν, για εμάς τους μπόμπιρες του ’80, να δούμε καθαρά τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, μέσα από τους καπνούς και τις τυμπανοκρουσίες δεκαετιών ολόκληρων;
Οι μύθοι της «Ελληνικότητας» ή της «Αριστεράς», σαν τεράστια ογκώδη βουνά στέκονταν όλα αυτά τα χρόνια πάνω απ’ το πεδίο του ελληνικού τραγουδιού. Σχήματα ελευθερίας που αρχικά το ενέπνεαν, έγιναν, στη συνέχεια, σχήματα αφόρητα που το καταπίεζαν , μέχρι που στο τέλος γκρεμίστηκαν κι αυτά , αφήνοντας το, μόνο, αμήχανο και μετέωρο. Εμείς σ’ αυτήν την « μετέωρη» εποχή του, το γνωρίσαμε, στη λιγότερο ελκυστική του «φάση».
Τη στιγμή που γράφω όλα αυτά ,κάτω στο δρόμο ένα αμάξι γκαζώνει με το σιντι στη διαπασών που παίζει ένα ακόμα υπερφίαλο χιπ χοπ κομμάτι, τραγουδισμένο από ένα τύπο εγωισταρά που δεν βλέπει πέρα απ’ τη μύτη του , και που κάνει τα τζάμια μου να τρίζουν.
Έχω την εντύπωση ότι όλα όσα γράφω είναι περιττά, εδώ ο κόσμος καίγεται κι εμείς ασχολούμαστε με το μετέωρο βήμα του τραγουδιού.
Όμως ναι, όλα συνδέονται, η εποχή είναι μπερδεμένη, ο υπέργηρος Ντίλαν τραγουδάει μες το κατακαλόκαιρο χριστουγεννιάτικα, οι Μπιτλς έγιναν ρεπλίκες, οι «επίγονοι» του Καζαντζίδη γίνονται Νομάρχες , και σε λίγο θα βγαίνουν συμπιεσμένα τραγουδάκια με οσμή ή υφή ή δεν ξέρω τι. Όλα αναπαράγονται μηχανικά. Όλοι μπορούν να τραγουδήσουν τα πάντα, και κανένας δεν δίνει δεκάρα για το τι προηγήθηκε. Όλα είναι χύμα.
Σύμφωνοι, όλα είναι χύμα κι αυτό έχει δύο πλευρές: Ή  όλα τείνουν να γίνουν χυλός ή  όλα διεκδικούν μια νέα μορφή ελευθερίας.Θα προσέθετα, επίσης, ότι  αποφεύγοντας να μιλάμε για όλα τούτα , μάλλον τον χυλό βοηθάμε…

(θα συνεχίσουμε σε επόμενη ανάρτηση...)

Μιά Μπύρα στου Χόπερ

-->

Ας υποθέσουμε ότι μόλις, ο Edward Hopper, τελείωσε το γνωστό έργο του Nighthawks, βγήκε , αργά, ένα  ζεστό νεοϋορκέζικο βράδυ του 1942 , να πιεί μια μπύρα στο ίδιο diner( μικρό αμερικάνικο εστιατόριο) που αποτέλεσε και το «σκηνικό» του πίνακα που μόλις είχε ολοκληρώσει. Πώς να  ένοιωσε άραγε , εκείνο το βράδυ. Ήταν άραγε επώδυνη ή όχι , η μετάβαση από το diner του πίνακα, στο αληθινό diner του Greenwich Village, από τη τέχνη στη ζωή, από τον μύθο στη πεζή πραγματικότητα; Ίσως να συνέχισε, υποθετικά πάντοτε, να πίνει τη μπύρα του, κουβεντιάζοντας και λίγο με το λευκοντυμένο τύπο στο μπαρ. Ίσως πάλι, και να μην πήγε ποτέ στο diner αυτό, γιατί απλούστατα το diner αυτό να μην υπήρξε ποτέ στ’  αλήθεια…

Η αγάπη για τον παραπάνω πίνακά ή απλά η περιέργεια, οδήγησε έναν, σύγχρονο μας, Νεοϋορκέζο, να ψάξει για το μυστηριώδες  diner και στη συνέχεια, όλα όσα έζησε, να μας τα εξιστορήσει εδώ.

 Συχνά, ο  «κόσμος» των δημιουργών που αγαπάμε, είναι πιο «αληθινός» από αυτόν που ζούμε.  Εκεί την «πατάμε», συνήθως.  Ο Τσαρούχης  συμπυκνώνει σε μια ενότητα έργων, όλα όσα  σήμαινε (και υπονοούσε) εκείνη την εποχή, ο όρος «Ελληνικό Καφενείο». Συχνά σήμερα , περνώντας πρωί, απ’ το ταλαιπωρημένο και κλειστό πια ΝΕΟΝ, στην Ομόνοια, συναντώ το ίδιο φως που λούζει και τον πίνακα «Καφενείο ΝΕΟΝ, την ημέρα». Η άλλη του ζωή, αυτή του πίνακα του Τσαρούχη, όμως, δεν είναι πουθενά. Γύρω μου τώρα, ταλαίπωροι τοξικομανείς, αστυνομικοί σαν ράμπο και περαστικές με σακούλες hondos center στα χέρια,  οι νέοι θαμώνες της σημείου αυτού, και οι πιθανοί πρωταγωνιστές μιας, υποθετικής μέχρι στιγμής, σύγχρονης  απόπειρας επανεκτέλεσης του πίνακα …

Προσοχή, δεν εξιδανικεύω την εποχή του Hopper ή του Τσαρούχη. Πολύ πιθανόν, έξω από το ΝΕΟΝ (ή και  μέσα σ’ αυτό) να βολόδερναν όλα τα «ωραία άνθη» της εποχής εκείνης χαφιέδες ,λαμόγια , κλεφτρόνια, άνθρωποι σκυφτοί χαμηλόφωνοι που αργότερα υποστήριξαν τη χούντα  και άλλα πολλά. Η τέχνη, που εγώ προτιμώ όμως, δεν λειαίνει και δεν είναι «ζαχαρωμένη», αντιθέτως ξεδιπλώνει έναν κόσμο συμπαγή και συγκινητικό, που εμπεριέχει μέσα του και τους «αθώους» και τους «απατεώνες»,  φωτίζοντας τους, με ένα νέο , και καθόλου πρόσκαιρο, φως.

Το diner του Hopper, και το καφενείο του Τσαρούχη, δεν υπήρξαν ποτέ στ’ αλήθεια, βλέποντας όμως τους πίνακες αυτούς, νιώθεις τη βεβαιότητα  ότι κάποτε, ένα ζεστό καλοκαιρινό βράδυ στο μέλλον, θα  τα βρεις, σε μια γωνία της «σκληρής» πόλης, και θα κάτσεις, κι εσύ, να πιείς μια μπύρα. 

πηγή για τη φωτογραφία του πίνακα "Nighthawks" είναι η Wikipedia

πηγή για τη φωτογραφία του πίνακα "Καφενείο ΝΕΟΝ (μέρα)" είναι το  μπλογκ:http://  ghteytria.blogspot.com/

η φωτογραφία του ΝΕΟΝ όπως είναι σήμερα είναι του Επαμεινώνδα Τερκενλή.

Τένεδος

Οδήγησα με φίλους ως τις αρχές των  μικρασιατικών παραλίων προσπαθώντας (μάταια) να συνδέσω αυτά που τόσα χρόνια έχω ακούσει με αυτά που, φευγαλέα, σαν επιπόλαιο βιντεοκλίπ, βλέπω. Κάτω απ' το γκρίζο ουρανό και μ' ένα γκρίζο αμάξι προσπερνώ  : Ελλήσποντος, Καλλίπολη,  Δαρδανέλια, Τένεδος.  Τοποθεσίες με ονόματα φορτισμένα, έχουν μετατραπεί ,εδώ και καιρό, σε σύγχρονες  μελαγχολικές λουτροπόλεις, όλο πλαστικό κιτς, πορτραίτα του Κεμάλ και  προπαγανδιστικά τουριστικά πακέτα.
Σε μια εποχή που η Ελλάδα πνίγεται στα δικά της, ελπίζοντας   ίσως μόνο σ΄ένα λυτρωτικό κλάμα που θα την πάει παραπέρα , οι "γείτονες",  σαν ασταμάτητη καλοκουρδισμένη μηχανή, ισορροπούν ανάμεσα  στην οθωμανική και στην  κεμαλική τους υπόσταση ,δίχως τύψεις, με το βλέμμα μπροστά. Έτσι λοιπόν "προχωράει" η Τουρκία, σαν νεοοθωμανικό ισοπεδωτικό ρομπότ,  που αγνοεί ότι έχει προηγηθεί ή ότι έχει , η ίδια, προκαλέσει...
Δεν ξέρω τι από τα δύο είναι πιο σημαντικό, η ισοπεδωτική "πρόοδος" ή τα ειλικρινή ερείπια...

Στον Αφρό

Έπιασαν οι ζέστες.  Ηλικιωμένος εραστής βγάζει βόλτα  στη παραλία τον δεύτερο του γάμο, μια Βουλγάρα νοσοκόμα όλο νάζι. Τα δωμάτια με "θέα στη θάλασσα"  περιμένουν τους συνταξιούχους με τα κουπόνια απ' την Εργατική Εστία . Θα ξεκαλοκαιριάσουν κοιτώντας την ίδια θέα , αμίλητοι, μέχρι το βραδινό δελτίο των οκτώ. Ζευγάρια ηλικιωμένων, ζευγάρια νέων σαν ζευγάρια ηλικιωμένων.
Σε μια βιτρίνα φωτογραφείου, κορνιζαρισμένοι νεαροί νεόνυμφοι ποζάρουν αφύσικα ευτυχισμένοι, δίπλα σ' ένα συντριβάνι. . Ίσως, αργότερα, ένα κρύο βράδυ του χειμώνα,    η σχέση τους ν' "αυτοκτονήσει" με τα μαξιλάρια του καναπέ,  μπροστά σ' ένα σήριαλ.

Παντού κουβέντες στον αφρό, όλα ανακατεύονται γλυκά:  οι σαμπανιζέ ερωτικοί αναστεναγμοί άλλης μιας ξανθιάς, οι μεταγραφές του Θρύλου, η οικονομική κρίση. Όλα αντιμετωπίζονται  με μια αστεία, μελιστάλαχτη, σοβαρότητα. Τουλάχιστον εδώ ακόμα χαμογελάς. Στην Αθήνα, που κατέβηκα τις προάλλες, οι ταξιτζήδες αναλύουν και οι γριές δαγκώνουν. Μέσα σε ιδρωμένα τρόλεϊ, εκστομίζονται πολύ βαριά πράγματα, νομίζεις ότι όλα σε λίγο θα σκάσουν. 

Εδώ τουλάχιστον ο κόσμος, γκρινιάζει για τη κρίση, ενώ παράλληλα ποτίζει τις τριανταφυλλιές του.

"Οδηγίες για να νοιώσεις σίγουρη για τον εαυτό σου " γράφει στο εξώφυλλο ένα γυναικείο περιοδικό. Μόνο τα έντυπα συνεχίζουν να ναι σίγουρα.  Το μόνο για το οποίο εγώ αισθάνομαι σίγουρος, είναι ότι δεν θέλω  να βλέπω την κατάσταση σαν εξιδανικευμένη καρτ ποστάλ, αλλά ούτε και σαν κηδεία. Λίγο πιο δίπλα  ένας άνδρας χαζεύει, δήθεν ανέμελα, ένα πορνοπεριοδικό , και  στο μυαλό μου, αμέσως, έρχεται αυτή η σκηνή.
Καλό μας καλοκαίρι...

Ιστορίες του Φάρου / 11 καινούργια έργα

Δείτε εδώ 11 καινούργια έργα της σειράς "Ιστορίες του Φάρου".
Τις προσεχείς μέρες θα υπάρχουν και νέα κείμενα...

ζ. Zωή ως Ζούγκλα

Αργά το απόγευμα ,  λίγο έξω απ' την πόλη. Μόλις συνειδητοποίησε το μέγεθος της κρίσης και τρέχει στο σουπερμάρκετ. Να την, προχωράει με σίγουρο βήμα προς το υπερκατάστημα. Σαν επιδρομέας, σαν στρατηγός. Σε λίγο θα ξαλαφρώσει, αγοράζοντας ότι βρει μπροστά της. Τα πιο μαλακά ψωμάκια, το χαρτί υγείας που ευωδιάζει. Θα  βγει από κει μέσα,  αγκομαχώντας ,  και με χίλιες σακούλες που το βάρος τους  θα την λυγίζει. Αλλά  τώρα θα νιώθει πιο ξαλαφρωμένη, ο πανικός της θα χει περάσει. Θα εξέλθει του υπερκαταστήματος, ως νικήτρια.  Ως νικήτρια της "κρίσης".

Απόγευμα προς βράδυ, μεσήλικας μόνος σε προποτζίδικο,  μπλε τοίχος σαν βυθός,  ψεύτικα φυτά, σαν πλαστική ζούγκλα σε μικρογραφία. Οι ώρες περνούν σαν χασμουρητά. Η τι βι σε λίγο θα χει ειδήσεις, κι  αυτός θα κάτσει να κοιτάζει, παραδομένος, σαν να ναι αυτός, ο τελευταίος ζωντανός οργανισμός στη γη.

 Δυο άνθρωποι, δυο ζωές, μια πόλη.

Η Απέναντι Όχθη

          Το μούσι του Αβραάμ Λίνκολν

Περνάω τα σύνορα. Γύρω μου γη παρατημένη. Ξαφνικά στάση.  Χαώδες μακρόστενο πολυκατάστημα στη μέση του πουθενά. Μέσα, μυρίζει κατάχρηση  χλωρίνης, ο αντίλαλος πολλαπλασιάζει  την φωνή μας, άνθρωποι σφουγγαρίζουν, εμείς περπατάμε, κι αυτοί σφουγγαρίζουν πίσω  μας .  Στην πρόσοψη, κόκκινα φλογερά γράμματα "KEMAL YAY ΤΕSIS..κλπ, κλπ...", από πάνω  ακριβώς,  δεσπόζει μια φιγούρα, που δεν μοιάζει καθόλου στον Κεμάλ, αφού, απ' ότι ξέρω, δεν είχε μούσι  ο Κεμάλ . Αυτός  θυμίζει κάποιον άλλον, αυτός είναι φτυστός ο...Αβραάμ Λίνκολν.

              Υγρασία στα πρόσωπα

Να μαι πάλι εδώ, στην απέραντη Πόλη, με την μόνιμη συννεφιά πάνω απ' το Βόσπορο.  Κρύο, περίπου σαν της Ευρώπης. Η υγρασία, όμως, που κάθεται επάνω στα πρόσωπα των κατοίκων, τους κάνει,  να μοιάζουν, λιγάκι πιο κουρασμένοι, πιο αργοί, πιο Ανατολίτες.

             Ψυχεδέλεια

Αρχίζω να περπατάω αφήνοντας τα πάντα στη τύχη, χωρίς πυξίδα. Μ' αρέσει  να ταξιδεύω έτσι.  Διαλέγεις στο χάρτη τα πιο ωραία ονόματα δρόμων  και κατευθύνεσαι προς τα κει. Δεν παριστάνω τον ανήξερο, δυστυχώς ξέρω ήδη αρκετά,  ούτε τον, όλο βουλιμία, τουρίστα. Απλά προσπαθώ να νιώσω σαν να ζω εδώ, σαν να είμαι ένας άνθρωπος που πηγαίνει απλά στη δουλειά του, και τυχαία, περνάει μπροστά από μια βιτρίνα και βλέπει κάτι θεσπέσια, πολύχρωμα, ψυχεδελικά  γλυκά.

                      Η μορφή

Κοιτάζει με τα τρομερά του γυαλιά, το παρόν και ,ίσως, το μέλλον της πόλης. Μια κάποια μορφή, δεν βρίσκετε;  Ίσως να ήταν ποιητής, ίσως και σφαγέας, ίσως και τα δύο. Εμένα με νοιάζει αυτή η φυσιογνωμία, που ούτε τ' όνομα της δεν ξέρω,  και  που βρίσκεται στη μέση μιας πλατείας, ανάμεσα στα γυμνά δέντρα , κάπου στην Κωνσταντινούπολη.

 

                    Το πλοίο 

Ο Βόσπορος για τους κατοίκους της Πόλης, είναι κάτι το πολύ φυσικό. Περπατάς να πας κάπου, και ξεπροβάλλει από ένα άνοιγμα, σαν υπενθύμιση. Κινείται παράλληλα με τη ζωή , η ροή του ενώνει τους τόσο διαφορετικούς, μεταξύ τους, πολίτες. Όταν π.χ.  ένα πλοίο κυλάει αργά στο στενό πέρασμα, είναι ορατό από εκατομμύρια ψυχές που κατά τ' άλλα δεν έχουν τίποτε κοινό: ο διαδηλωτής που πάει στη πλατεία Τακσίμ, να τα σπάσει, ο αστυνομικός που πάει να δείρει το διαδηλωτή, ο δημοσιογράφος που πάει να καλύψει το "γεγονός" , η νοικοκυρά που πάει προς το σπίτι για να βάλει τηλεόραση και να δει το "γεγονός" σε ζωντανή μετάδοση. Όλοι τους, θα κοιτάξουν, έστω και για λίγο, το πλοίο που κυλάει αργά στο Βόσπορο. Όλοι τους, θα έχουν, έστω και για λίγο, την ίδια κοινή εικόνα, και ίσως όλοι τους, να συγκινηθούν και λίγο.

                      Η μισή γέφυρα

 Νέο ζευγάρι Τούρκων ψάχνει. Τι άραγε; Μπορεί να είναι  και συμβολικό. Δύο  Τούρκοι του 21ου αιώνα,  μπροστά σε μια μισοτελειωμένη(;), κατεστραμμένη(;) γέφυρα...
Ποιο είναι το πρόσωπο της Τουρκίας, σήμερα; Στη περιοχή Μπέγιογλου  αλλά και γύρω, εκατοντάδες νέων  ανθρώπων ζούνε και κινούνται ευρωπαϊκά, με ότι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό. Οι σχέσεις, το ντύσιμο και οι καυγάδες τους, έχουν εδώ και καιρό, κάτι απ' την φινέτσα, αλλά και την πολυπλοκότητα, της σκέψης της Γηραιάς Ηπείρου. Αν ήξερα Τουρκικά, θα ήθελα πολύ ν΄ακούσω τι λένε στις μεταξύ τους, εκ βαθέων, συζητήσεις, αλλά και στο τσακίρ κέφι τους, επάνω. Πως  βιώνουν άραγε,  την ατέλειωτη μητρόπολη και τα μικροδράματα της, και που μπορεί να βγάλει, εντέλει, όλο αυτό;
Απ' την άλλη,  υπάρχει το παρακράτος και η κεκαλυμμένη στρατοκρατία, που κρύβονται πίσω απ΄ τις τεράστιες σημαίες με την ημισέληνο, και απ' το αυστηρά πορτραίτα του πατερούλη Ατατούρκ. Στη  πιο σκοτεινή πλευρά της πόλης, δολοφονούνται άνθρωποι, μετριοπαθείς, δημοσιογράφοι και άλλοι, που ονειρεύονταν ότι κάποτε η ημιτελής γέφυρα, θα ολοκληρώνονταν...
  Δεν ξέρω.  Η μισή γέφυρα, με το ζευγάρι, κρύβουν καλά το μυστικό τους. Πάντως, αν προσέξτε καλά τη κοπέλα στη φωτογραφία , θα δείτε ότι δεν φοράει μαντίλα.

  

               Έλληνες και Τούρκοι 

Παρόμοιες φυσιογνωμίες με τους Έλληνες, παρεμφερή χούγια, δύο αντίθετοι κόσμοι που αλληλοεξαρτώνται. Μιναρέδες και εκκλησίες, εθνικισμοί και κοντόφθαλμες πολιτικές, το κάλεσμα του μουεζίνη με παγκοσμιοποιημένο μπιτάκι  και γλυκερή νοσταλγία για τις "χαμένες πατρίδες'. Προσπαθώ να τα απλώσω  όλα μέσα μου, αλλά μπερδεύομαι. Η Τουρκία δείχνει ότι προχωράει όλο αυτοπεποίθηση "ντυμένη" ευρωπαϊκά   , αλλά στο "βλέμμα" της διακρίνεις το άγχος και την υστερία αυτού που θέλει να ξεφορτωθεί κάτι. Κι η ανάσα της μυρίζει εθνικισμό. Απ΄την άλλη οι ορδές των Νεοελλήνων τουριστών  που προσπερνώ,  δεν έχουν τίποτε απ' την διαυγή θλίψη των Θεοδοσιανών τειχών , ούτε των κομψών κτιρίων στο Πέραν.  Εμείς  ή θα είμαστε υπερήφανοι με λάθος τρόπο ή για λάθος λόγους.

  

             Χωρίς σκιές 

Όλο λέω ότι θα κρατηθώ και ότι δεν θα ξαναμιλήσω πια για  το παρελθόν, και τις σκιές του. Θέλω να μιλάω για κτίρια, όπως αυτά της φωτογραφίας, που θα μπορούσε να είναι οπουδήποτε στο κόσμο: Σικάγο,Τόκιο ή Αλεξανδρούπολη. Αλλά μάλλον είναι πολύ δύσκολο να ταξιδεύεις στο κόσμο, χωρίς αποσκευές, άδειος εντελώς, χωρίς  σκιές.

Μια άλλη φορά, ίσως-

 φωτογραφίες από τους συνταξιδιώτες  Επαμεινώνδα  Τερκενλή και   Ανδρέα  Αντωνόπουλο  ευχαριστούμε.

Ε. ΕΟΤ

 Η πλαζ του Ε.Ο.Τ. το χειμώνα:  άδειες ξαπλώστρες, βρεγμένη άμμος, καθόλου σκιές.

Έξι μήνες μετά:  "Γιαγιά έχει τσούχτρες", "ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΤΑ ΣΚΥΛΙΑ", καρτούν συνταξιούχοι, λαστιχένια παπούτσια,  γαλάζιο παγωτό, σαχλές ρακέτες.  "Η μικρή του χρόνου δεν θα ρχεται μαζί μας".

 Αντικείμενα άχρηστα που παίρνουν αξία, μόνο, κάθε καλοκαίρι.

Δ. Το Δωμάτιο.

Το δωμάτιο μυρίζει μαγειρεμένο λάχανο, τα χέρια της  ΝΕΟ ULTRA FAIRY. Στο καφέ σκρίνιο η ζωή της όλη,  το χωριό, ο γάμος της, τα είκοσι τόσα χρόνια στις Γερμανίες. Κάθε κορνίζα κι ένα αγαπημένο πρόσωπο, κάθε δαντέλα κι ανάμνηση:  η παρέλαση του εγγονού , o γάμος του Γιώργου. Δεξιά,  το ρολόι και το ημερολόγιο, μετρούν τις ώρες και τις μέρες που φεύγουν έτσι, χωρίς αλλαγές, με το "τι θα φάμε αύριο;" ή με το  " έχει ψύχρα απόψε".  Αριστερά, επάνω στο σκαλιστό τραπεζάκι, φωτίζει το πιο ωραίο "λαμπατέρ", η τηλεόραση.
 Η "παλιά" ζωή συνεχίζεται, ερήμην μας. Όλα είναι ακόμα εδώ. Εικόνες και σύμβολα που συχνά "κατακρεουργήθηκαν"  από τον  "λυρικό" οίστρο  κατεστημένων στιχουργών και το μελό της παλαιάς αριστεράς,  και τελικά διαμόρφωσαν, ηθελημένα ή μη, τη μέση αισθητική και το πεδίο συγκίνησης, του  Νεοέλληνα:  Η καλή μαυροφορεμένη γριούλα, ο φτωχός αδικημένος με τα καθαρά χέρια και τη μεγάλη καρδιά, "το μερτικό μου απ' τη χαρά που το χουν πάρει άλλοι"...
Τώρα πια όμως, το μικροαστικό δυαράκι με την  κοντοκουρεμένη υπερήλικη μπορεί ν' αποδειχτεί σκέτος εφιάλτης. Πράγματα που παλαιότερα ίσως να ήταν αγνά και ταπεινά, τώρα έχουν καταντήσει βαρίδια  για όσους θέλουν να τρέξουν προς άλλες, νέες κι άγνωστες κατευθύνσεις.
Το δωμάτιο εξακολουθεί και υπάρχει, δεν μπορούμε να το αγνοούμε, ίσως να είναι εδώ για πάντα. Το δύσκολο είναι να το κοιτάξουμε σαν να το αντικρύζουμε για πρώτη φορά...

Δύο μέρες

Σάββατο πρωί
Εθνική οδός Θεσσαλονίκης-Έδεσσας, με βροχή/ στάση, καφές και μπουγάτσα με κρέμα, στη Χαλκηδόνα/ Πέλλα,  τώρα πια ξέρεις- Καρατζαφέρης/The Land of Alexander The Great/ "ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ", το νυχτερινό κέντρο όπου  εμφανίζεται για λίγες (μόνο) βραδιές η Τζούλια Αλεξανδράτου/ Γιαννιτσά μες τη λάσπη/ λίγο πιο μετά πολυκατάστημα κινέζικης εισβολής με εκτυφλωτικό νέον: CHINATOWN/ ύστερα η μακεδονική εξοχή: επίπεδη, υγρή, με δέντρα σαν αυτά του  CASPAR DAVID FRIEDRICH/ σκουπίδια στη χλόη/ καλωσορίσατε στην Αριδαία/ γήπεδο Αλμωπού/ θερμά λουτρά/ εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο μες  τους  υδρατμούς/ παιδιά στα ιαματικά / τρεχούμενα νερά/ κατούρημα μετά από ώρες/ζευγάρι Σλάβων τουριστών:  o ένας κυνηγός κεφαλών, η άλλη ξανθιά πορνοστάρ με φουσκωμένα χείλη-στήθη/ πωλούνται ξερά φασόλια και μπούκοβο/ Έδεσσα/η πόλη των καταρρακτών  και της ανεργίας/ ένα κορίτσι  φωτογραφίζεται μπροστά στο αφρισμένο νερό/ το αγόρι της αγριοκοιτάζει  προς τα δω/  κεριά στη λίμνη / κατούρημα (ξανά!)/επιστροφή στη Θεσσαλονίκη.

Τρίτη πρωί
Αθήνα για δουλειά/ ξενοδοχείο πέντε αστέρων στα  Μεσόγεια/ διεθνές meeting/ βαβυλωνία/φωτογραφίζω:  κουστούμια που μιλούν, χειρονομούν, δίνουν συγχαρητήρια, πίνουν εσπρέσο, γράφουν στο λαπτοπ,  χαζεύουν τον Σαρωνικό/
βιαστικές ψηλοτάκουνες γόβες/πουκάμισα με πτυχώσεις/ σφιγμένες αρθρώσεις/ βεβιασμένα χαμόγελα/επιμελημένη αξυρισιά/κορίτσια καριέρας/

απολογισμός του '09/ προοπτικές για το '10/ ταρτελέτες  με φράουλα/  σαλάτες με καλαμπόκι/ υπερκατανάλωση Perrier/ σερβιτόρος σαν τον κύριο Ιλό/ τέλος γεύματος στις 12.30/ μετά αφρικάνικα ταμπούρλα για χαλάρωση.

Ε. Η "Ελίτ"

Η "Ελίτ" της πόλης. "Πετυχημένοι" όλοι τους, σε "καλές'' δουλειές, σε τράπεζες και σε γραφεία, ελαφρά αξύριστοι, με τζελ στο μαλλί, λιάζονται, σαν τα τεμπέλικα σκυλιά, στα καφέ, το μεσημέρι.
Ρουφάνε επιδεικτικά,  φρέντο και χλωμό χειμωνιάτικο ήλιο, καθισμένοι σε καρέκλες σκηνοθέτη. Σκηνοθετούν, θα λεγες, χωρίς ούτε μια κίνηση, μόνο με το βλέμμα, τις μικρές δροσερές περαστικές, τις ανυποψίαστες καρδιοκλέφτρες, σε μια φανταστική, δικής τους έμπνευσης, ταινία, με δράση και άφθονο σεξ, οπού τα θηλυκά υποτάσσονται  και τ'  αρσενικά, δηλαδή αυτοί, υποτάσσουν. Ένα ρεσιτάλ κοινοτοπίας, δηλαδή...
 Σε μια χώρα που εξακολουθεί πορεύεται με ληγμένες έννοιες και σύμβολα, είναι λογικό να "μεσουρανούν" υπερτιμημένες μετριότητες. Ας μη φάμε άλλο κουτόχορτο. Τι νόημα έχει, στις μέρες μας, να περιφέρεται κάποιος στους δρόμους, στη τιβι, ή στις κλίκες, ως πετυχημένος; Ως πότε θα θεωρούμε εξελιγμένο, ειδικά σ' αυτόν τον τόπο, το τύπο που "σκοτώνει" για να ανέλθει, που πατάει όλους τους άλλους για ν' ανέβει. Και δεν μιλώ, τόσο για τους "επιτυχημένους'' στο περιορισμένο πλαίσιο της ελληνικής περιφέρειας, που μπορεί να έχουν και τη πλάκα τους, έτσι όπως κυκλοφορούν σαν ψευτογιάπικα καρτούν , κυρίως μιλώ για τα πρότυπα αυτών, που είναι και τα πιο "δηλητηριώδη".

Η περίπτωση, ας πούμε, του τραγουδιστή Χατζηγιάννη, είναι αντιπροσωπευτική αυτής της τάσης: Τριαντακάτι επιτυχημένος,όσο πρέπει "μορφωμένος", ατσαλάκωτος, με ανασηκωμένο το φρύδι , με ανασηκωμένο το γιακά του πανωφοριού του, για να αφήνει μιαν υποψία ατίθασου παρελθόντος στο σιδερωμένο παρόν του. Θα ήμουν ψεύτης και ξεπερασμένος, εάν έλεγα ότι ο Χατζηγιάννης δεν είναι αυθεντικός επειδή δεν είναι  π.χ. λαικός ή ροκ ή αριστερός, ( ο ίδιος, βέβαια, μπορεί να νομίζει ότι είναι και τα τρία!),γιατί η παραπάνω έννοιες είναι τόσο θολωμένες από μόνες τους, πια, που δεν οδηγούν, απαραίτητα, στη γνησιότητα. Αντιθέτως, ναι,  ο παραπάνω ποπ(;) τραγουδιστής είναι "αυθεντικός", με τη έννοια του, ότι εκφράζει όλη αυτή τη γενιά της "πετυχημένης" ελίτ, όλα αυτά τα παιδιά που μοιάζουν σίγουρα για τον εαυτό τους, αλλά κατά βάθος δεν ξέρουν που πηγαίνουν. Κι αυτά τα παιδιά, με τη σειρά τους, ή τέλος πάντων, μερικά απ' αυτά, αποτελούν τη κύρια μάζα των κομματικών νεολαιών,  μια μάζα με ορίζοντα μικροαστικό, δίχως ίχνος ουσιαστικής πολιτικής σκέψης. Και φυσικά, οι πολιτικοί του μέλλοντος,  θα γεννηθούν μέσα από κει , αν και φοβάμαι, ότι, εν μέρει, έχει γίνει, ήδη, αυτό...

Η επιφάνεια τείνει να μας ρουφήξει. Θα σταματήσω εδώ, αλλά θα επανέλθω. Θέλω να τρέξω κοντά στους ανθρώπους που, παρολαυτά  εξακολουθούν και φτιάχνουν  τις  δικές τους ιστορίες, χωρίς να φοβούνται να χαθούν στο δάσος. Μια νέα ταπεινότητα πρέπει να γεννηθεί,  μια νέα καρποφόρα "φτώχεια", που θα ορίσει εκ νέου το παιχνίδι της δημιουργίας, για κάθε έναν από μας,και δεν μιλώ, φυσικά, μόνο για τους καλλιτέχνες...